نگاهی به صنعت فسفات در جهان و فرصت ‏های ایران در توسعه زنجیره ارزش این ماده معدنی

زنجیره ارزش سنگ فسفات، اگرچه از حیث تعداد، کاربردهای زیادی را در بر می‏گیرد ولیکن از حیث حجم تولید توسط بازار کودهای شیمیایی هدایت می‏گردد. تقریباً 90% سنگ فسفات تولیدی در جهان به مصرف تولید کودهای شیمیایی می‏رسد. مهم‏ترین و پرکاربردترین محصول نهایی در زنجیره ارزش فسفات کودهای آمونیوم فسفاتی هستند که از واکنش اسید فسفریک و آمونیاک در واحد‌های پتروشیمی تولید می‏گردند. صنعت کودهای شیمیایی ترکیبی به طور مستقیم وابسته به توسعه یافتگی صنایع معدنی و پتروشیمی و دسترسی به مواد اولیه این صنایع می‏باشد. ایران با توسعه پتروشیمی‌های اوره و آمونیاک توانسته است با صادرات حدود 5/0 میلیارد دلاری، جایگاه نسبتاٌ مناسبی در بازار 13 میلیارد دلاری اوره به‏عنوان مهم‏ترین کود نیتروژنه داشته باشد، با این حال توسعه نیافتگی صنعت فسفات در ایران سبب شده است سهمی از بازار 25 میلیارد دلاری کودهای ترکیبی نداشته باشد. این درحالی است که بازار هند به‏عنوان بزرگ‏ترین وارد کننده کودهای شیمیایی ترکیبی در دسترس ایران می‏باشد. انرژی گازی ارزان قیمت، فراوانی گوگرد (به‏عنوان ماده اولیه تولید اسید سولفوریک) و تولید بالای آمونیاک در کشور، مزایای رقابتی ایران در تولید کودهای شیمیایی ترکیبی می‌باشند. تخمین‌‌ها حاکی از آن است که ایران برای خودکفایی در تولید اسید فسفریک و کودهای شیمیایی خود نیاز به 500 هزار تن واردات سنگ فسفات بیش از مقدار کنونی داشته و در صورت حرکت برای تصاحب حداقل 5% از سهم بازار کودهای شیمیایی کشور هند، نیاز به 600 هزار تن سنگ فسفات دیگر نیز خواهد داشت.