پهنه بندی سیلاب رودخانه‌ها با استفاده از نرم‌افزار هایHEC-RAS و GIS (مطالعه موردی رودخانه دشت سیلاخور، استان لرستان)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشگاه لرستان

چکیده

در میان انواع بلایای طبیعی، سیل به عنوان شایع‌ترین بلای طبیعی در سراسر جهان شناخته‌شده است. مهم‌ترین اقدام در کنترل و مدیریت سیلاب تخمین و مشخص نمودن پهنه سیلابی است. استان لرستان یکی از استان‌های پرآب کشور است که حدود 59 درصد از مساحت آن در حوضه آبریز کرخه و 41 درصد مابقی در حوضه آبریز کارون قرارداد. این استان در اثر سیلاب خسارات مالی فراوان و جانی را متحمل می‌شود. با توجه به اهمیت موضوع در این پروژه رودخانه‌های اصلی استان لرستان شامل رودخانه‌های اصلی حوضه سیلاخور پهنه‌بندی سیلاب شدند. بدین منظور از نرم‌افزارهای HEC-RAS به عنوان حل گر معادلات جریان در رودخانه و نرم‌افزار GIS به عنوان ابزاری برای نمایش پهنه سیلابی استفاده شد. دبی جریان ورودی به رودخانه‌ها بر اساس مقادیر اندازه‌گیری شده و دوره بازگشت‌های مختلف تعیین شد و به منظور تعیین و تخمین ضریب زبری علاوه بر بازدیدهای محلی در طول رودخانه‌ها استفاده از منابع معتبر در این زمینه استفاده شد. نتایج نشان داد که درصورتی‌که مدل HEC-RAS به درستی کالیبره شود توانایی بسیار مناسبی در مدل‌سازی مشخصات جریان مانند عرض سطح آب(پهنه سیلابی)، عمق و سرعت جریان در طول رودخانه‌های موردمطالعه را دارد. علاوه بر این مشخص شد که مدل GIS نیز توانایی بسیار مناسب در نمایش نتایج مدل HEC-RAS به منظور تعیین پهنه‌های سیلابی دارد. به‌طورکلی استفاده از این دو نرم‌افزار به صورت توأمان می‌تواند عمق و پهنه سیلابی را با دقت مناسبی مشخص نماید.

کلیدواژه‌ها