هدف اصلی این مقاله بررسی خلأهای دانشی در توسعه صنایع نفت و گاز کشور میباشد. خلأهای دانشی اولاً باعث استخراج و برداشت غیر بهینه ذخایر و منابع نفتی و ثانیاً استفاده ناقص از زنجیره ارزش محصولات و مشتقات نفتی و پتروشیمیایی شده است. بهعبارت دیگر از طرفی ضریب برداشت ذخایر نفتی در حد پایینی قرار داشته و از طرفی دیگر عدم توسعه صنایع تکمیلی و پایین دستی پتروشیمی، باعث شده است خام فروشی یا فروش محصولات پایه، بیشترین سهم را در تحصیل درآمدهای ارزی کشور داشته باشد. در این وضعیت برای کسب درآمد بیشتر به ناچار رویکرد افزایش حجم محصولات صادراتی مورد توجه بوده و به این جهت ارزش واحد حجم محصولات صادراتی نفتی و پتروشیمی در ایران در حد پایینی قرار دارد. در ابتدای مقاله بهطور گذرا مبانی و مفاهیم دانش محوری تشریح میشود. سپس میزان ذخایر نفت و گاز ایران مرور شده و جایگاه ایران از لحاظ این منابع در کل دنیا نشان داده شده است. جایگاه برتر ایران میتواند برگ برندهای در تعاملات و مناسبات اقتصادی و سیاسی در منطقه و در سطح بینالملل قلمداد شود. در ادامه، کاربرد نفت و گاز در بخشهای مختلف مورد بررسی قرار گرفته است. در انتها پیشنهاداتی برای ایجاد ارزش افزوده از طریق ازدیاد برداشت و تکمیل زنجیره ارزش مشتقات نفتی و محصولات پتروشیمی با بکارگیری اصول اقتصاد دانش محور ارائه شده است.
)